Firma Titanis Sp.z.o.o. stworzyła innowacyjny program komputerowy Neuroforma do wsparcia rehabilitacji pacjentów ze schorzeniami i urazami neurologicznymi. Zawiera on różnorodne ćwiczenia, usprawniające funkcje ruchowe i umysłowe. Dzięki bezpłatnej wersji, która jest dostępna na stroniewww.neuroforma.pl , możliwa jest indywidualna, nowoczesna rehabilitacja bez wychodzenia z domu.
Czy można usprawniać umysł trenując ciało? Czy można usprawniać ciało trenując umysł? A może można trenować i umysł i ciało jednocześnie i jeszcze lepiej usprawniać oba obszary?
Potoczne stwierdzenie „w zdrowym ciele, zdrowy duch” już dawno nie jest jedynie mądrością ludową. Coraz więcej wyników badań naukowych potwierdza pozytywny wpływ ćwiczeń fizycznych na umysł. Ostatnie podsumowanie wyników badań z 2013 roku, przeprowadzone przez naukowców z Montrealu definitywnie pokazuje długotrwały efekt przeróżnej aktywności fizycznej na funkcjonowanie poznawcze – m.in. pamięć, koncentrację, szybkość przetwarzania informacji.
Od dawna wiadomo także o pozytywnym wpływie aktywności umysłowej na sprawność fizyczną. Kontuzjowanym sportowcom poleca się oglądać nagrania ze swoich występów, a także wyobrażać sobie wykonywanie treningów, aby przyspieszyć proces zdrowienia. “Mental practice”, czyli technika polegająca na odtwarzaniu w umyśle konkretnych ruchów, aktywuje te same struktury mózgowe i mięśniowe, co rzeczywiste wykonywanie tych ruchów. Badania potwierdziły jej skuteczność – pacjenci po udarze mózgu, którzy oprócz rehabilitacji ruchowej brali udział w sesjach “mental practice”, osiągnęli po 6 tygodniach lepsze rezultaty, niż pacjenci, których rehabilitację uzupełniano sesjami relaksacyjnymi. 2
Co może dać ćwiczenie, łączące jednocześnie zadanie umysłowe i ruchowe? W tradycyjnym podejściu, osoba chcąca polepszyć zdolności liczenia wykonuje np. przeróżne zadania matematyczne. Chcąc poprawić stabilność chodu, wykonuje ćwiczenia fizyczne angażujące nogi. W obu przypadkach danemu zadaniu poświęcana jest pełna uwaga. Czy taki trening odzwierciedla jednak w pełni aktywności z życia codziennego? Wiele z nich wymaga przecież jednoczesnego, intensywnego wykorzystywania ciała i umysłu. Jadąc samochodem, rozmawiamy z pasażerem, idąc do sklepu, zastanawiamy się nad listą zakupów, na spacerze z przyjacielem omawiamy trudny problem rodzinny. Badanie z udziałem osób, które przebyły uraz mózgu pokazało, że mają one trudności z jednoczesnym wykonywaniem czynności poznawczych i ruchowych. We wspomnianej sytuacji rozmowy podczas spaceru skupienie na poprawnym konstruowaniu zdań skutkuje u nich mniej pewnym krokiem i częstszym potykaniem się 3 . Odpowiedzią na te problemy jest jednoczesny trening ciała i umysłu.
Jest to możliwe dzięki programom komputerowym realizującym ideę tzw. wirtualnej rehabilitacji. Osoba korzystająca z takiego programu staje lub siada naprzeciwko ekranu komputera. Widzi na nim swoje lustrzane odbicie, wokół którego pojawiają się wirtualne obiekty. Zadanie polega na kierowaniu swoim odbiciem w taki sposób, by złapać, przesunąć lub uderzyć pojawiające się obiekty. Całość ma formę prostej gry komputerowej, w której osiągnięte przez użytkownika rezultaty będą uzależnione zarówno od sprawności ruchowej, jak umysłowej (przykład na zdjęciu). Trenuje więc ciało i umysł jednocześnie!
Co najważniejsze, tego typu programy dostępne są już dla szerokiego grona odbiorców, także w Polsce. Rozwijaniem technologii wirtualnej rzeczywistości w służbie rehabilitacji ruchowej i poznawczej zajmuje się firma Titanis, tworząca m.in. oprogramowanie Neuroforma skierowane dla pacjentów z urazami i schorzeniami neurologicznymi, w tym dla osób po przebytym udarze mózgu.
Każda forma zdrowej aktywności, czy to fizycznej, czy umysłowej, może poprawić naszą kondycję w dużo szerszym zakresie, niż się tego spodziewamy. Co więcej, w dzisiejszych czasach mamy już dostępne pomoce, pozwalające jednocześnie usprawniać umysł i ciało. Niezwykle bogata paleta możliwości utrzymywania sprawności jest na wyciągnięcie ręki, wystarczy odrobina motywacji i systematyczności.
Nowoczesne technologie zajmują coraz ważniejsze miejsce w medycynie i rehabilitacji. Ciekawym przykładem są programy komputerowe wykorzystujące wirtualną rzeczywistość, czyli kreowany komputerowo świat, w którym umieścić można dowolne przedmioty i miejsca. Dzięki innowacyjnemu oprogramowaniu komputer ze zwykłą kamerką, wbudowaną lub zewnętrzną, może zamienić się w narzędzie do rehabilitacji o niezwykłych możliwościach.
Ćwiczący widzi siebie na ekranie, gdzie otoczony jest wirtualnymi obiektami, z którymi wchodzi w interakcje – łapie, przesuwa, uderza. W trakcie ćwiczeń otrzymuje natychmiastową informację zwrotną o tym, czy wykonuje zadanie poprawnie.
Atrakcyjna forma zadań motywuje i pomaga zachować systematyczność. Terapeuta zdalnie modyfikuje poziom trudności i dobiera odpowiednie ćwiczenia, w zależności od postępów użytkownika. Dzięki temu program proponuje odpowiednie dla niego wyzwania.
Autorzy – Magdalena Lipnicka, Mateusz Kruszyński, współtwórcy programu Neuroforma wspierającego domową rehabilitację.
